Yirmilik diş (üçüncü azı dişi) olarak bilinen ve genellikle 17 ila 25 yaş aralığında çıkan dişler, modern insanda sıklıkla gömülü kalma veya çapraşıklığa neden olma gibi sorunlarla gündeme geliyor.
Oysa, insan türünün ilk ataları için bu dişler, hayatta kalmanın anahtarlarından biriydi.
Tarihsel süreçte, atalarımızın sert, lifli ve bol selüloz içeren yeşil bitkilerle beslenmesi, bu zorlu besinleri etkili bir şekilde öğütmek için daha geniş çene yapısı ve güçlü üçüncü azı dişlerinin evrimleşmesine yol açtı.
Güçlü bir çene, besinlerden daha fazla enerji elde edebilen bireylere hayatta kalma ve üreme konusunda avantaj sağlıyordu.
YİRMİLİK DİŞ NEDEN GÖMÜLÜ KALIYOR, EVRİMİ NASIL OLDU?
Evrimsel bir dönüm noktası olarak kabul edilen ve şempanzelerden ayrılışımızdan sonra gerçekleşen olaylar silsilesi, bu dişlerin işlevini kaybetmesine neden oldu.
Atalarımızın ağaçlardan inerek savana yaşamına geçmesi ve uzun göçler yapmaya başlaması, bitkisel besinlere ulaşımı zorlaştırdı.
Bu durum, sindirimi çok daha kolay olan ve savanada bolca bulunabilen ete yönelen bireyleri avantajlı konuma getirdi.
Et tabanlı diyete geçiş, önemli sonuçlar doğurdu.
Öncelikle, etteki bol proteinin sinir hücrelerinin gelişimi için yeterli enerji sağlaması, beyin evrimine kritik bir katkı sundu.
Ancak bu değişim, sadece zeka gelişimiyle sınırlı kalmadı; sindirim sistemi ve çene yapısı da bu yeni diyete adapte olmak durumunda kaldı.
Günlük küçük molalar beyninizi kurtarıyor! İşte ‘beyin sisi’ ile mücadele etme yöntemi
OTÇUL DİYETTEN ETÇİL DİYETE GEÇİŞİN ÇENE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ NELERDİR?
Beynin büyümesi ve gelişimi için çene yapısının küçülmesi, evrimsel süreçte bir zorunluluk haline geldi.
Artık sindirimi kolay etle beslenen atalarımızın, sert otları parçalamak için ihtiyaç duyduğu eski güçlü ve geniş çene yapısı gereksizleşti.
Fazladan diş üretimine harcanan enerji, vücudun başka alanlarına yönlendirilebildi.
Çenenin küçülmesiyle birlikte, en sonda bulunan yirmilik diş için çenede yeterli yer kalmamaya başladı.
İşte bu adaptasyonun sonucu olarak, günümüzde birçok kişide yirmilik dişler gömülü veya yarı gömülü kalarak çeşitli sağlık sorunlarına yol açmaktadır.
Diş hekimlerinin sıklıkla dile getirdiği, “Çene yapısı dar olduğu için diş çıkmamış, gömülü kalmış” ifadesi, milyonlarca yıllık bu evrimsel süreci özetler niteliktedir.
YİRMİLİK DİŞİN ÇEKİLMESİNİ GEREKTİREN HALLER NELERDİR?
Yirmilik dişlerin güncel olarak yarattığı başlıca sorunlar arasında ağrı, enfeksiyon (perikoronitis), diş eti iltihabı, kist oluşumu ve komşu dişlere baskı yaparak çapraşıklığa yol açması yer alır.
Özellikle tam çıkamayan veya yanlış pozisyonda sürmeye çalışan gömülü dişler, çevrelerindeki kemik ve yumuşak dokuya zarar verebilir.
Bu dişlerin en arkada yer alması nedeniyle temizliklerinin zor olması da çürümeye yatkınlıklarını artırır.
Modern diş hekimliği, bu tür sorunlara yol açan yirmilik dişlerin cerrahi operasyonla çekimini önerebiliyor.
Milyonlarca aileyi ilgilendiren aşı-otizm gerçeği! Prof. Dr. Yankı Yazgan açıkladı
